Sözcüklerde Pekiştirme ve Küçültme Nedir? Örnekleri Nelerdir?
Sözcüklerde Pekiştirme Nedir?
Sözcükler; anlam dereceleri değişik yöntemlerle artırılarak pekiştirilir:
- Sözcüğün ilk ünlüsüne kadar olan bölümüne m, p, r, s ünsüzlerinden birisi getirilerek pekiştirme yapılır.
sı – m – sıcak, a – p – ayrı, te- r – temiz, ma – s – mavi
- Bunun dışında değişik yöntemlerle oluşturulan pekiştirmeli sözcükler de vardor:
dü – p – e – düz, ka – r – ma – karışık, çı – r – ıl – çıplak…
İkilemelerle pekiştirme yapılır:
uzun uzun, yavaş yavaş, ayrı ayrı, çekine çekine, eğri büğrü, yamuk yamuk, ezik büzük, eski püskü, güzel mi güzel, akıllı mı akıllı, az mı az, kötü mü kötü
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uymayan bir pekiştirme sıfatı vardır?
A) Bayram olmasına karşın caddeler ıpıssızdı.
B) Gülünce bembeyaz dişleriyle daha da sevimli oluyordu.
C) Köyleri, ağaçsız, yeşilliksiz, çırçıplak bir ovanın ortasındaydı.
D) İlk kez, böylesine özü sözü doğru, sımsıcak bir insanlar arkadaş olmuştu.
E) Bu sapasağlam ayakkabıları bu kadar çabuk nasıl eskittiğini doğrusu anlayamadım.
Çözüm:
A seçeneğinde “ıpıssız < ı – p – ıssız”, B’de “bembeyaz < be – m – beyaz”, C’de “çırçıplak < çı – r – çıplak”, D’de “sımsıcak < sı – m – sıcak” sözcükleri verilen kurala uymaktadır. E’de “sapasağlam < sa – p – a – sağlam” sözcüğü pekiştirilirken ötekilerden farklı olarak “p” sesinden sonra bir de “a” sesini almıştır. Cevap E
Sözcük Türleri Konu Anlatımı – Ders Notları için Tıklayınız
Sözcüklerde Küçültme Nedir?
Sözcüklerde küçültme, sözcüklere küçüklük anlamı katmak için, belli ekler getirilerek yapılır. Bu ekler, sözcüğe bazen küçültme anlamı dışında anlamlar da katar.
- Bir varlığın küçük olduğunu anlatmak için o varlığı karşılayan adın sonuna küçültme eklerinden biri getirilir.
kitapçık, adacık, fidancık, kedicik, zavallıcık, ihtiyarcık, çocukcağız, adamcağız…
- Sıfatların anlamlarını küçültmek için, sıfatın sonuna küçültme eklerinden biri getirilir.
daracık oda, azıcık yemek, ufa(k)cık radyo, incecik bir ses, uzunca bir yol, büyükçe bir ev, ekşimsi ayran, yeşilimtırak formalar…
- Belirteçlerin anlamlarını küçültmek için, belirtecin sonuna küçültme eklerinden biri getirilir.
— Kapının kolunu sertçe çekti.
— Kamyonlar geçerken bina hafifçe sallanıyor.
— Sen beni şurada azıcık bekle.
— Konuyu size genişçe anlatmaya çalışacağım.
Bonus Soru ♥
A) Salonu bir pencerecikle aydınlatmaya çalışmışlar.
B) Herkese büyük odalar verilirken beni bu odacığa attılar.
C) Çiftçiler, tarlaları için bu derecikten su alıyor.
D) Sana aldığım hediye şu kutucuğun içinde.
E) Yurtdışındayken babacığımı çok özlemiştim.
Sözcüklerde pekiştirme ve küçültme konu anlatımı burada bitmiştir, sizin için bonus sorumuz var, cevaplarınızı yorumda bekliyoruz.
