Paragrafta Düşünceyi Geliştirme Yolları Test Çöz

Light çılgınlığının en önemli zaferlerinden biri hiç şüphe yok ki sentetik tatlandırıcılardır. Sentetik tatlandırıcı, enerji içermeyen ve şeker tadı veren bir maddedir. Mesela 1965’te keşfedilen sentetik tatlandırıcı aspartamın şekerlendirme gücü, şeker pancarından elde edilen sakkaroza göre 200 kat fazladır. İşte şekersiz şekerin mucizesi! Ancak birçok hekime göre hiçbir tatlandırıcı güvenli değil. Nitekim Osman Müftüoğlu şöyle diyor bir yazısında: “Eğer şeker yerine tatlandırıcı kullanmakta ısrarcı olacaksanız ve tatlandırıcıyı şekerden kurtulmak için geçici bir çözüm olarak düşünmüyorsanız çayınıza, kahvenize, tatlılarınıza tatlandırıcı yerine şeker koyun daha iyi.”
Bu parçada düşüncenin geliştirilmesinde
I. Karşılaştırma
II. Tanımlama
III. Benzetme
IV. Örnekleme
V. Tanık gösterme
yollarından hangilerine başvurulmamıştır?

Yıldızların ışığında, gecenin donuk aydınlığında kayanın oyuğuna doğru yürümüş pınarın göleğinin dibindeki çakıl taşları parıldıyordu. Suyun yüzündeki ince halkalar kıyılarda sönüyordu. Pınarın ucuna kalın bir çam oluk oturtulmuş, uzun oluğu yosun bağlamıştı. Oluğun altı geniş bir yarpuz tarlasıydı. Kırmızı, büyük, başını alıp göklere gitmiş kayalık, pınarın suyu, gece, yıldızlar, toprak yarpuz kokuyordu. Derinden, kırmızı kayalığın ta dibinden gelir gibi bir çağıltı gittikçe büyüyordu. Orman da uzaktan, yoğun uğulduyordu. Çam kokusu, türlü çiçeklerin, daha yenice toprağı yarmış otların kokusu birbirine karışıyor; ılık esen yel bir hoş, ince, serin koku getiriyordu.
Bu parçada ayrıntıların seçilmesinde aşağıdaki duyuların hangisinden yararlanılmamıştır?

Dört tat, yedi renk… Ve tabii, beş duyu… Duyu evreni de hiç kuşkusuz en az yedi günah kadar temel efsanevi rakamlara bölünebiliyor. Yine de duyular gezegenini görme, koklama, tatma, duyma ve dokunma duyularıyla sınırlandırmak, özellikle de hayvanların dünyasına baktığımızda biraz indirgeyici sayılabilir. Hayvanların dünyası çok sayıda ve çeşitli duyusal girdiyle donanmış gibi görünüyor. Söz gelimi kuşlar, manyetik alanları; çıngıraklı yılan, kızılötesi ışınları algılayabiliyor.
Bu parçada düşünceyi geliştirmek için aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

Roman kahramanının denetlenemez olduğu hususundaki yaygın kanıya John Berger de katılıyor. Öyküyle ilgili bir yazısında şöyle diyor: “Anlatı başladıktan sonra kişilerimizi denetleyemeyiz. Onları izlemek zorunda kalırız ve bu izleme onların yaşayıp bizimse yönettiğimiz zaman boyunca sürer.” Peki, roman/öykü kahramanının yazar tarafından denetlenemez oluşu, onların başıboş bir hayatı keyiflerince sürdürdükleri anlamını mı taşıyor? Eğer roman kahramanı kendi gerçekliğinin iç zorunluluğu dolayısıyla yazarına itaat etmiyorsa John Berger’e hak vermek gerekir.
Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarından hangisine başvurulmuştur?

Kavramanın iki yöntemi vardır: Mantık yani entelektüel kavrama -ki bu yöntemi okulda öğreniriz- ve sezmek yani hissederek kavrama. İşte bu ikinci yöntemi meditasyon sayesinde geliştirebiliriz. İnsanın kendi iç dünyasına yaptığı bir yolculuk olan meditasyon, insan olma çabasıdır aslında. Pascal bu yönteme dikkat çeken ilk bilim adamlarındandır. Onun ünlü cümlesini hatırlayalım: “Kalbin; aklın anlayamayacağı nedenleri vardır.” Akıl girişkendir, bilgi toplar, düzenler, analiz yapar ama sezgi pasiftir ve sezgi yoluyla kavradığımızı akıl açıklayamaz.
Bu parçada düşüncenin geliştirilmesinde aşağıdakilerin hangisinden yararlanılmamıştır?

Psikologlar insanların kendi yeteneklerini yargılama konusunda iyi olmadığını, en yeteneksiz insanların en kötü değerlendirmeleri yaptığını belirtiyor. Psikologlar kendi başarısızlıklarımızı sandığımızdan daha fazla görmezden geldiğimizi söylüyor. Yeteneksiz bazı insanların kendilerini överek bu kadar sinir bozucu görülmelerinin nedeni de budur belki. 1999’da New York’taki Cornell Üniversitesinden Justin Kruger ve David Dunning herhangi bir konuda yeteneği olmayan insanların bu yetenek yoksunluğunun farkında olup olmadıklarını araştırdı. Bu konuda yazdıkları makalelerine Pittsburgh Bölgesi’nden bir banka soyguncusu örneğini vererek başladılar. McArthur Wheeler adlı kişi iki banka soygununun ardından 1995’te tutuklanmıştı. Gündüz vakti maskesiz soygun yapan Wheeler, polisin gösterdiği güvenlik kameralarını görünce şaşırmış, “Ama yüzüme limon suyu sürmüştüm.” diye protesto etmişti. Çünkü limon suyunun kendisini kameralarda görünmez kılacağına inanıyordu.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Dogmatizmin en çok tehlikeli olduğu alan, düşünce alanıdır. Düşünce nerede ve ne zaman dogmatik olduysa orada kavramıyla çelişmiş demektir. Nedir dogmacılık? Düşüncenin belli kalıplaşmış, dondurulmuş değişmez ve değiştirilmez formüllerle boş bir kasnak gibi işletilmesidir. Ne var ki düşünce denemez artık buna. Çünkü düşüncenin yapısı ilerlemek, derinleşmek, araştırmak, ilişki kurmakla belirlenir. Dogmatizm ise bütün bu sorunları kökünden halleder. Her şeyi hazır verir, komprime fikirler yutturur. Göze iki boyutlu ve menzili sınırlayan bir gözlük takarak bilgi ve fikir standartları saptar. Dogmatizmin tutsağı olmuş bir düşünce için ne yaratıcılık ne doğru değerlendirme mümkündür. Hatta bir filozofun söylediği gibi “Doğru bir saptama bile yapılamaz dogmatik düşünceyle.”
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

Pencereye yaklaşıp yorgun gözlerle baktı muhtar. Köy, güneşin altında yaralı, beyaz bir hayvan gibi yatıyordu. Soluk alıp verişi durmak üzereydi sanki; ev ev, sokak sokak ürperiyordu. Derken, kağnı gıcırtıları geldi bir yerlerden; duttaki serçe sürüsü hışırtıyla havalandı, ikiye bölündü sonra; yarısı kim bilir kimin avlusuna yağmur hızıyla inerken ötekiler yukarıya, Cıngıl Nuri’nin evine doğru uçtu.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisine başvurulmamıştır?

Yaratı, Doğu’da ve Batı’da farklı süreçler içerir. Doğu’da süreklilik, Batı’da kopuş temel kavramlardır. Doğu’da sürekliliği gelenek, Batı’da kopuşu sıçrama sağlar. Doğu, yumuşak bir eğriyle, evrimsel bir çizgiyle geleceğe uzanır. Batı’nın geleceğe uzanan grafiğinde ise kesintiler, patlamalar, birbiriyle çelişen ve çatışan sert çizgiler egemendir. Batı’nın ilerleme kavramı hareket üzerine kuruludur. Doğu’nun temel metaforu ise kendi çevresini dönen dingin, yuvarlak bir göl olsa gerek.
Bu parçayla ilgili aşağıdaki bilgilerin hangisi yanlıştır?

Bazılarının sandığı gibi mısralar duyguların değil, deneyimlerin sonucudur. Tek bir mısra yazmak için birçok şehri, insanları ve nesneleri görmüş olmak, hayvanları tanımak, kuşların nasıl uçtuğunu izlemek ve sabahları çiçeklerin açılırken nasıl titrediğini öğrenmek gerekir. Bilinmez yerlerdeki yolları, beklenilmeyen rastlaşmaları ve uzun zamandır yaklaştığını sezdiğiniz ayrılışları, esrarı daha aydınlatılmamış olan çocukluk günlerini, size anlayamadığınız sevindirici bir haber verdikleri zaman kalplerini kırdığınız ana babaları, derin ve tehlikeli değişmelerle garip bir şekilde başlayan çocukluk hastalıklarını, kapalı odalarda geçen sessiz günleri, deniz kıyılarındaki sabahlamaları, denizin kendisini, denizleri, yükseklerde çağıldayan ve yıldızlarla uçuşan yolculuk gecelerini yeniden yeniden yaşamak gerekir.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?