Paragrafta Anlam Test Çöz

Celsius ölçeğine göre yapılmış sıradan bir termometre kadar ilkel bir aletin kullanılması bile bizi “bilim”in dünyasının içine sokar. Bu dünyada termik alıcıların, organizmanın ve ortam arasındaki karmaşık ilişkilerin yerini, bir nesneyle ortam arasındaki çok daha basit ilişkilere dayanan bir ölçme alır. Bir sıcaklık hakkında yargıda bulunmak, derecelendirilmiş bir skala üzerindeki cıva sütununda meydana gelen genleşmeyi ölçmektir.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

Çok kez mutluluk yönünden hayvanlara imrendiğimiz için üzüntülerimize üzüntü katıyoruz. Oysa mutluluk bakımından da olsa önce bir ayrılık var hayvanlarla aramızda. Köpek, insandan daha iyi koku alır; fil daha çok ağır kaldırır; at daha hızlı koşar; yılan daha güzel sürünür. Bütün bu tek tek yetiler belirli hayvan türlerine daha baştan içgüdüyle verilmiştir. İnsan için durum bambaşka ama. Bir insan başarısı olarak ortaya çıkar mutluluk.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

(I) Uzun bir zaman boyunca, çağdaş uygarlığın Roma ve Grek uygarlıklarının hediyesi olduğuna inanıldı. (II) 1799’da Mısır hiyeroglif yazısının deşifre edilmesi ve bunu izleyen arkeolojik uğraşlar, Yunan uygarlığından çok önceleri Mısır’da var olmuş daha yüksek bir uygarlığın varlığını ortaya koydu. (III) MÖ 3000’lere uzanan bu uygarlık, Helen uygarlığından 2000 yıl daha eskiydi. (IV) Sonraki dönemlerde yapılan arkeolojik kazılar, Hititler gibi başka uygarlıkların da varlığını ortaya koydu. (V) Sonunda anlaşıldı ki MÖ 5. yüzyılda, olgunluğuna erişen Yunan düşüncesi kökenini daha eskilerden alıyordu: Mısır, Anadolu (Küçük Asya) ve Mezopotamya.
Bu parçanın ana düşüncesi numaralanmış cümlelerin hangisinde verilmiştir?

Zaman kavramı benim için önemli. Yazdığım her şeyde zamana özel bir yer ayırırım. Bu kavram benim romanlarımda mutlaka bir etkinliğe sahiptir. Zamanın kullanılmadığı durumlarda bile zamanın bir etkinliğe sahip olduğu su götürmez bir gerçektir. Son romanımda zaman, yine etkin hâliyle gözlenebiliyor; dahası bu romanda bir kimliğe sahip kahramanlar gibi zaman da bir kahraman. Bu yüzden, zaman kavramının bu romanımda özel bir işlenişi olduğu söylenebilir.
Bu parçada özellikle üzerinde durulan aşağıdakilerden hangisidir?

(I) Her ortamda aynı biçimde konuşmadığımız, aynı sözcükleri kullanmadığımız bir gerçektir. (II) Evde konuştuğumuz dil başka, sokakta konuştuğumuz dil başkadır; kahvede konuştuğumuz dil başka, sınıfta konuştuğumuz dil başkadır. (III) Aynı gün hatta aynı saat içinde, dört beş dil düzlemi arasında gidip geldiğimizi hepimiz kişisel deneyimlerimizden biliriz. (IV) Bundan daha doğal bir şey yoktur. (V) Hekim herkese hekimlik diliyle seslense hiçbir hasta çalmazdı kapısını.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen düşünce, hangi cümlede verilmiştir?

Deney bir gözlem biçimidir. Olgu bulma işlemi olarak deney kuşkusuz sıradan bir gözleme göre daha kesin, daha düzenli, amaç ve sınırları daha belirgin bir işlemdir. Ne var ki koşulları iyi hazırlanmış bir gözlemi de deney gibi, daha kesin, daha düzenli, amaç ve sınırları daha belirgin hâle getirmek olanaksız değildir. O hâlde, iki işlemi ayıran farklar nelerdir? Temel sayabileceğimiz farklardan biri olgulara yaklaşımda kendini gösterir. Gözlemde doğanın akışına müdahale olmadığı hâlde, deney böyle bir müdahaleyi içermektedir. Gözlemci olup bitenleri izler, aradığı olguların ortaya çıkmasını bekler; deneyci ise olguların kendi akışları içinde ortaya çıkmalarını beklemeksizin, belli koşullar altında yapay olarak onları üretme yoluna gider.
Bu parçada asıl olarak aşağıdakilerden hangisi üzerinde durulmuştur?

Doğa yürüyüşü denince aklımıza hemen “trekking” sözcüğü geliyor ama trekking, yüksek irtifada, organize ve kamplı olarak yapılan yürüyüşlere verilen ad aslında. Trekking; yürüyüş parkurunun zorluğu, sırtta taşınan malzemelerin ağırlığı ve çadırda gecelemek gibi nedenlerle günlük doğa yürüyüşlerine göre çok daha zor. Trekking, başlı başına bir spor dalı olmamakla beraber dağcılığın ilk adımı olarak görülüyor. Günübirlik doğa yürüyüşlerini ise hiking diye adlandırmak gerekiyor.
Bu parçada aşağıdakilerin hangisi üzerinde durulmuştur?

Ortada bir gelenek varsa, bir geleneğe bağlıysan anlamlıdır yenilikçilik. Değişim ancak bir geleneğin içinde gerçekleşebilir. Gelenekten beslenirsin ama gerekirse geleneğe direnir, başkaldırırsın ve bunun sonucu olarak gelenekte bir değişim yaratmışsan getirdiğin yenilik bir değer taşır. Bu durumda da getirdiğin yenilikle aynı zamanda geleneğin bir parçası hâline gelirsin.
Bu parçada yenilikçiliğin hangi yönü üzerinde durulmuştur?

Toplum içinde duygusal görünmemek çok zaman genel bir tutum. Başkalarının yanında ağlamaktan çekinen çok insan var. Ağlamak çok zaman güçsüzlük sayılır. Oysaki ağlamak şifadır. Ağlamaya başladığımız anda gözyaşlarımızla birlikte içimizde birikenler boşalmaya başlar ve tüm bedende bir rahatlama oluşur. Ağlarken nefes açılır, göğüs kafesine daha fazla oksijen dolar, tüm sinir sistemi dengesini bulmak için harekete geçer. Ağlamak üstü örtülmemesi gereken olumsuz duyguları etkin bir şekilde sağaltabilir. Üstelik gözyaşlarını cesurca bıraktığında seni gerçekten seven biri koşa koşa gelip sana sarılır.
Bu parçada genel olarak aşağıdakilerin hangisi üzerinde durulmuştur?

Bundan böyle hiç kimsenin yaşamını anlatan yapıtlar yazmayı düşünmüyorum. Çünkü gerçekten boşa kürek çekiyorum. Bilgi toplamak için konuştuğum her insan, her söylediğini kitapta görmek istiyor; göremeyince de sinirleniyor. Oysa bu bir biyografik roman, bir mahkeme tutanağı değil.
Bu parçada biyografik romanların hangi özelliği vurgulanmak istemiştir?

Günümüz eleştirmenlerinin çoğu, bir yapıtı nasıl değerlendireceğini bilmiyor. Romanı, şiiri, öyküyü aynı bakış açısıyla değerlendiren o kadar çok eleştirmen var ki. Oysa hiçbir yapıt, tür özellikleri dikkate alınmadan değerlendirilemez. Her türün tekniği farklı, amaçları ayrıdır. Romanın uzunluğuna bakıp öykü yazarını kısa yazdığı için suçlamak doğru olur mu? Eleştirmenlerin çoğu, herkese aynı ölçülerde elbise dikip giydirmeye çalışan bir terziden farksız ne yazık ki.
Bu parçanın bütününde aşağıdakilerin hangisi üzerinde durulmuştur?

Bitkisel hayat bilindiği gibi, şuurunu kaybetmiş ve hayati fonksiyonları en aza inmiş hastalar için kullanılan tıbbi bir terimdir. Peki, doktorlarımız neden bugüne kadar hayvansal hayat dememişlerdir de bu terimi kullanmışlardır? Bitkiler canlı varlıklardır ama onların hayvanlar gibi karşılaştıkları her etkiye karşı bir tepki verme yetenekleri yoktur. Örneğin siz bir kedinin kuyruğunu koparamazsınız çünkü kopardığınız takdirde kedi sizin yapmış olduğunuz etkiye karşı bir tepki gösterecektir. Oysaki bir bitkinin çiçeğini kopardığınızda ya da onun canını yaktığınızda o size herhangi bir tepki vermeyecektir. İşte bu tepkisiz yaşam biçimine bitkisel hayat adı verilmektedir. Koma durumundaki bazı hastalar için “Bitkisel hayata girdi.” cümlesinin kullanılmasının nedeni budur.
Bu sözler aşağıdaki soruların hangisine karşılık söylenmiş olabilir?